Đã nhiều năm nay, xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát được biết đến như một điểm sáng với việc đạt được và giữ vững thành tích “3 không”, đó là không tảo hôn, không hôn nhân cận huyết và không sinh con thứ 3. Việc thực hiện tốt các chính sách về dân số đã giúp nơi đây đảm bảo tốt an sinh xã hội và phát triển kinh tế.
Từ trung tâm xã Phìn Ngan lên thôn Láo Sáng chừng 10 cây số. Cung đường nhỏ không ngừng uốn lượn lên cao, men theo sườn núi. Những ngôi nhà xuất hiện một nhiều hơn, xen lẫn những ngôi nhà gỗ có cả những ngôi xà được xây khang trang, to và rộng theo phong cách hiện đại. Nhà chị Tẩn San Mẩy nằm bên đồi, căn nhà gỗ rộng rãi, sạch sẽ và thoảng mùi hương quế. Chị Mấy vừa kết thúc công việc buổi sáng là chăm sóc đàn lợn đen bản địa và đi thăm đồi quế, đây cũng là mô hình kinh tế và nguồn thu nhập trọng yếu của gia đình. Chị vui vẻ cho biết đã kết hôn được hơn 10 năm. Vợ chồng chị có với nhau 2 mặt con, cậu con trai lớn 10 tuổi đang theo học bán trú tại trường huyện, còn cháu nhỏ năm nay vào lớp một. Ngay từ khi lấy nhau, hai vợ chồng thống nhất chỉ sinh 2 đứa con để tập trung nuôi dạy và phát triển kinh tế. Nhờ vậy đến nay, sau nhiều năm phấn đấu, nhà chị cũng được biết đến như một điển hình làm kinh tế giỏi của địa phương, 2 con được đi học, giáo dục đủ đầy. Chị chia sẻ: Ông bà, bố mẹ hai bên cũng ủng hộ và không gây áp lực việc phải sinh nhiều con hay sinh con trai. Bây giờ gia đình em chủ yếu là trồng quế, ngoài ra thì nuôi lợn, làm ruộng với trồng ngô, thu nhập cũng đủ để chăm sóc và nuôi dưỡng hai đứa trẻ.
Cán bộ Chi cục Dân số - KHHGĐ truyền thông cung cấp kiến thức về phòng chống tảo hôn, kết hộn cận huyết thống cho học sinh trường THCS xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát
Với sự tuyên truyền vận động tích cực của y tế xã và chính quyền địa phương, người dân trong thôn đã nhận thức được tầm quan trọng và lợi ích của việc thực hiện đúng chính sách dân số, phát triển kinh tế xã hội. Đã gần 30 năm nay, thôn không có gia đình sinh con thứ 3 và 23 năm không xảy ra tảo hôn. Anh Chảo Láo Tả, Bí thư thôn Láo Sáng, xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát cho biết: Ngày xưa không có loa đài thì mình cũng họp thôn, tuyên truyền, trưởng thôn rồi các ban ngành đoàn thể vào cuộc. Chi bộ cũng phân công đảng viên phụ trách từng nhà. Hiện tại với sự phát triển của công nghệ thông minh thì mình làm cái nhóm zalo của thôn, tất cả các hộ gia đình vào để cùng theo dõi zalo, có tin tức gì thì mình thông báo vào đấy và trao đổi luôn. Hiện nay thì các cháu theo học các cấp trường đều có, không có cháu nào bỏ học. Có 4, 5 cháu đang học đại học, một số đã học xong về phục vụ địa phương, một số cháu thì tăng cường ở xã khác.
Chị Sí Thị Nguyệt, Trạm Y tế xã Phìn Ngan cho biết: Thôn Láo Sáng mỗi năm chỉ có từ 7 đến 8 trẻ được ra đời. Tỷ lệ trẻ đẻ ra trên thôn ít nên bố mẹ cũng rất quan tâm. Khi trạm y tế cử cán bộ lên hướng dẫn tô màu bát bột, cách nuôi con, chia nhiều bữa nhỏ ra để đảm bảo dinh dưỡng cho con thì nhân dân cũng rất đồng thuận và hưởng ứng.
Trẻ nhỏ tại xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát được cán bộ trạm y tế quan tâm, chăm sóc về y tế
Không chỉ riêng thôn Láo Sáng, nhiều chỉ số về y tế trên địa bàn toàn xã cũng đạt được kết quả cao. Theo báo cáo 6 tháng đầu năm 2023 của xã Phìn Ngan, tỷ lệ trẻ 18 tháng tiêm vắc xin sởi mũi 2 đạt trên 62%; Tiêm viêm não Nhật Bản mũi 1, 2 đạt trên 68%; Phụ nữ có thai tiêm uốn ván đạt 71,1 % kế hoạch. Số hộ gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh đạt 83,23%; số hộ gia đình dùng nguồi nước hợp vệ sinh đạt 100 %. Về kinh tế, ngoài trồng lúa, người dân thường xen canh gối vụ thêm các loại hoa màu, cùng với sự hỗ trợ, hướng dẫn của UBND xã để phát triển thêm các mô hình kinh tế khác như trồng quế, chăn nuôi lợn đen bản địa hay nuôi cá nước lạnh. Nhờ vậy mà đời sống trong thôn ngày một đủ đầy hơn, an ninh, trật tự xã hội được giữ vững. Ông Vàng A Khé, Phó Chủ tịch UBND xã Phìn Ngan cho biết, các hộ mà có thành tích tốt, đặc biệt là vấn đề Dân số - KHHGĐ thì đều khen thưởng để khích lệ cho bà con. Ngoài việc bà con đã thực hiện tốt rồi thì đối với những trường hợp thực hiện chưa được tốt thì căn cứ theo quy ước, hương ước thôn bản để có sự răn đe và nhắc nhở, thậm chí là xử lý theo quy định của thôn bản.
Phìn Ngan là một xã vùng 3 của huyện Bát Xát. Trên địa bàn xã có hai dân tộc sinh sống, trong đó chiếm đa số là dân tộc Dao Đỏ với 98%. Tuy nhiên, việc thực hiện tốt chính sách dân số nơi đây đã tạo tiền đề để đảm bảo an sinh xã hội và đưa kinh tế địa phương ngày càng đi lên. Phìn Ngan - theo tiếng Kinh có nghĩa là “bình yên”. Và cuộc sống bình yên đang hiện hữu ngày càng rõ nét với đất và người nơi đây.