Trong năm qua, công tác dân số tỉnh Lào Cai được sự quan tâm của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh và Sở Y tế chỉ đạo Chi cục Dân số - KHHGĐ triển khai các hoạt động công tác dân số đạt được một số kết quả nhất định nhưng để chuyển hướng mục tiêu dân số và phát triển theo tinh thần Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới, công tác dân số tỉnh Lào Cai vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

 Với việc chủ động tham mưu với Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh và Sở Y tế tỉnh Lào Cai về triển khai thực hiện các chương trình, đề án, kế hoạch thực hiện công tác dân số và phát triển với sự nỗ lực của đội ngũ cán bộ dân số các cấp, kết thúc năm 2023, công tác dân số tỉnh Lào Cai đạt được những kết quả nhất định.

Theo số liệu thống kê của Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh Lào Cai dân số trung bình 781.103 người; tỷ suất sinh thô 14,14%o; tỷ lệ tăng dân số tự nhiên 1,01%;  tỷ số giới tính khi sinh giảm 0,5 điểm %/năm; về cung cấp dịch vụ năm 2023: Số người mới thực hiện các biện pháp tránh thai hiện đại trong năm là 49.716 người/41.200 người đạt 120,7% KH; tỷ lệ các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ áp dụng biện pháp tránh thai là 71,32%; số thanh niên/vị thành niên được tư vấn, khám sức khỏe trước kết hôn là 29.145 người/24.000 người đạt 121,44% KH; số bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh là 6.065 người/4.530 người đạt 133,89% KH; số trẻ được sàng lọc sơ sinh là 7.820 người/6.190 người đạt 126,32% KH; số người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 01 lần là 46.531 người/45.462 người đạt 103,8% KH. Lập hồ sơ theo dõi quản lý sức khỏe người cao tuổi là 58.815 người/58.408 người đạt 100,7% KH.

Ông Lục Hậu Giang - PGĐ Sở Y tế phát biểu tại buổi làm việc chấm điểm, đánh giá kết quả thực hiện công tác dân số - KHHGĐ

Công tác truyền thông luôn được chú trọng triển khai thông qua các loại hình truyền thông trên nền tảng Internet, mạng xã hội: Facebook, Zalo, TikTok, Youtube của Tổng cục Dân số-KHHGĐ; đăng tải 31 tin bài, 92 ảnh trên Cổng Thông tin điện tử Chi cục Dân số; Cổng thông tin điện tử Sở Y tế; Báo Sức khoẻ và Đời sống; Báo Điện tử Lào Cai, biên tập tài liệu truyền truyền về chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên; tài liệu truyền thông về dân số và phát triển của Trung ương và địa phương cung cấp trên Cổng Thông tin điện tử Chi cục Dân số; cấp phát cho cơ sở 2.000 cuốn sách mỏng cẩm nang chăm sóc sức khỏe người cao tuổi; 528 cuốn tranh lật tư vấn, sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh; 2.000 cuốn Bản tin Dân số và Phát triển. Tổ chức hoạt động truyền thông và sinh hoạt tại các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số như đề án giảm mất cân bằng giới tính khi sinh tại 99/152 xã, phường, thị trấn; mô hình giảm thiểu tình trạng tảo hôn và kết hôn cận huyết thốngtại 27 xã; mô hình tư vấn và khám sức khoẻ trước kết hôn tại 10 xã; câu lạc bộ chăm sóc sức khoẻ người cao tuổi tại 10 xã trên địa bàn tỉnh thực hiện 761 buổi, thu hút 27.780 lượt người tham dự. Song song các nhiệm vụ trên Chi cục Dân số - KHHGĐ tăng cường triển khai thực hiện xã hội hoá các phương tiện tránh thai, hàng hóa sức khoẻ sinh sản để kịp thời cung cấp theo nhu cầu sử dụng của người dân, trong khi một số phương tiện tranh thai miễn phí còn thiếu. Đồng thời Chi cục Dân số-KHHGĐ hướng dẫn các huyện, thị xã, thành phố phối hợp với triển khai các hoạt động của Đề án 818 như tổ chức 02 tập huấn cho 120 cán bộ là trưởng trạm y tế, viên chức dân số và cộng tác viên dân số các xã, phường của thị xã Sa Pa và huyện Bát Xát với nội dung các văn bản pháp lý của Đề án 818 và giới thiệu các sản phẩm đã được phê duyệt trong đề án; truyền thông, tư vấn nâng cao sức khoẻ, kỹ năng phòng chống các bệnh không lây nhiễm, chăm sóc sức khoẻ sinh sản; phổ biến một số bệnh lý thường gặp tại 5 huyện, thị xã, thành phố (Bảo Yên, Bát Xát, Sa Pa, Bảo Thắng, thành phố Lào Cai) với tổng số lượt người được nghe trên 5.500 lượt người; khám sức khỏe sàng lọc một số bệnh thường gặp cho người dân tại thị xã Sa Pa, thành phố Lào Cai, Bảo Thắng, Bảo Yên, Văn Bàn cho 12.415 người. Công tác cập nhật Hệ thống thông tin quản lý chuyên ngành dân số-KHHGĐ tại các huyện, thị xã, thành phố được duy trì ổn định, tích cực cập nhật thông tin biến động dân số vào kho dữ liệu điện tử; thực hiện kết xuất báo cáo thống kê và sao lưu chuyển dữ liệu định kỳ theo quy định.

Công tác thực hiện các chính sách của Nhà nước Nghị định 39 của Chính phủ được duy trì và tổ chức triển khai từ tháng 11/2022 đến tháng 31/10/2023 toàn tỉnh đã có 59 người được thụ hưởng với tổng số tiền là 118.000.000 đồng; thu hồi 08 người vi phạm vì sinh con thứ 3 trở lên tổng số tiền thu hồi là 16.000.000 đồng.

Bên cạnh sự thuận lợi được Tỉnh uỷ, HĐND, UBND, Sở Y tế quan tâm và ủng hộ, chỉ đạo để đạt chỉ tiêu và thuận lợi trong triển khai các hoạt động về công tác dân số và phát triển trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Bên cạnh đó vẫn còn nhiều khó khăn thách thức như mức sinh cao tỉnh Lào Cai vẫn đang là một trong những tỉnh có mức sinh cao của cả nước; số con trung bình 2,48 năm 2022, trong năm 2023, số trẻ sinh ra của toàn tỉnh 11.046 trẻ, trong đó số trẻ sinh ra là con thứ 3 trở là 233 trẻ. Số cán bộ, công chức, viên chức sinh con thứ 3 trở lên 101 trường hợp, số đảng viên sinh con thứ 3 trở lên 132 trường hợp. Số trẻ sinh ra là con của phụ nữ dưới 20 tuổi của các huyện, thị xã, thành phố chiếm 18,93%; trẻ sinh ra là con của phụ nữ dưới 20 tuổi người dân tộc thiểu số chiếm 95,5%, trong đó dân tộc H’Mông chiếm 62,22%. Bên cạnh đó là thực trạng già hoá dân số tỉnh Lào Cai đang bước vào giai đoạn già hóa một cách nhanh chóng với tỷ lệ người cao tuổi từ 60 tuổi trở lên chiếm 10,32% dân số. Điều đó cũng đồng nghĩa với những gánh nặng về an sinh xã hội, ảnh hưởng lớn đến hoạt động nâng cao chất lượng dân số. Cùng với đó, nguồn kinh phí của chương trình mục tiêu quốc gia đồng bào dân tộc thiểu số miền núi chỉ triển khai tại 66 xã đặc biệt khó khăn; ngoài những xã có nguồn kinh phí từ chương trình mục tiêu thì một số hoạt động, chỉ tiêu phụ thuộc vào kinh phí từ nguồn địa phương đảm bảo cấp cho các huyện, thị xã, thành phố, các xã, phường còn thấp, có nhiều hoạt động không có kinh phíđể triển khai thực hiện đúng đủ theo quy định của Bộ Y tế như khám sức khoẻ kịnh kỳ người cao tuổi, khám sức khoẻ trước kết hôn và hoạt động sàng lọc bệnh thalassemia, các hoạt động truyền thông tại cộng đồng; một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự quan tâm, chưa hiểu hết tầm quan trọng của công tác dân số; đội ngũ cán bộ, CTV dân số cơ sở thay đổi, chưa có nhiều kinh nghiệm, kỹ năng trong hoạt động truyền thông…Vì thế, hoạt động của công tác dân số càng thêm khó khăn.

Trong thời gian để tiếp tục thực hiện song song các nhiệm vụ vừa thực hiện giảm sinh tại các vùng  mức sinh còn cao, tiếp tục duy trì mức sinh tại các huyên, thành phố đã tiệm cận mức sinh thay thế, đồng thời nâng cao chất lượng dân số. Trước những thách thức, để đạt được chỉ tiêu, mục tiêu đề ra Chi cục Dân số - KHHGĐ tiếp tục tham mưu với Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh và Sở Y tế tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, chỉ đạo các trung tâm y tế chủ động tham mưu kế hoạch, nguồn kinh phí để triển khai thực hiện các nhiệm vụ phù hợp với địa phương. Bên cạnh công tác tham mưu, việc đẩy mạnh tuyên truyền, đổi mới tư duy về chính sách dân số cũng được xem là một trong những giải pháp quan trọng, đa dạng hóa nội dung, kênh truyền thông, truyền tải những thông điệp phù hợp tới từng nhóm đối tượng, từng địa phương. Bên cạnh việc đẩy mạnh công tác truyền thông, vận động, giải pháp quan trọng giải quyết mối quan hệ dân số và phát triển ở tỉnh Lào Cai còn là tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về công tác dân số; thống nhất nhận thức của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân. Từ đó tạo sự đồng thuận cao trong toàn xã hội, đưa công tác dân số, đặc biệt là nâng cao chất lượng dân số thành một nội dung trọng tâm trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp để năm 2024 và những năm tiếp theo đạt được mục tiêu, chỉ tiêu đề ra.