Chương trình sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh triển khai thực hiện tại tỉnh Lào Cai từ năm 2013, đến nay đã được hơn 10 năm. Năm 2023 mặc dù các huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị cung cấp dịch vụ từ tuyến tỉnh đến huyện, xã đã có nhiều kinh nghiệm, giải pháp để tổ chức triển khai thực hiện hiệu quả chương trình sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh tại cơ sở. Nhưng trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện Chương trình sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh vẫn còn gặp không ít khó khăn thách thức như: Việc cung cấp dịch vụ sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh cho các đối tượng thuộc diện miễn phí, do chưa có kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu mua bộ mẫu lấy máu gót chân, xét nghiệm sàng lọc sơ sinh ngay từ đầu năm; kinh phí hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng thực hiện sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh từ nguồn kinh phí chương trình mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có sự thay đổi về định mức mức giữa các Thông tư của Bộ Tài Chính; nguồn kinh phí của địa phương hỗ trợ cho đối tượng miễn phí sàng lọc trước sinh (03 bệnh), sàng lọc sơ sinh (03 bệnh) chưa đủ các mặt bệnh, tật bẩm sinh theo theo qui định của Bộ Y tế. Do đó sàng lọc trước sinh mới thực hiện sàng lọc được 03 bệnh đó là Hội chứng Eward, hội chứng Down, hội chứng Patau, còn bệnh Thalassemia chưa thực hiện được; Sàng lọc sơ sinh thực hiện sàng lọc được 04 bệnh, tật bẩm sinh gồm bệnh Suy giáp trạng bẩm sinh, bệnh thiếu men G6PD, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, tim bẩm sinh, còn bệnh khiếm thính bẩm sinh chưa thực hiện được, do không có kinh phí, nhân lực, trang thiết bị để thực hiện.

Viên chức Trạm Y tế xã Lùng Thẩn, huyện Si Ma Cai tư vấn lấy mẫu máu gót chân sàng lọc sơ sinh tại nhà

Trong năm qua được sự quan tâm của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp lãnh đạo, triển khai, chương trình sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh, cùng với sự nỗ lực, của các đơn vị cung cấp dịch vụ từ tỉnh đến huyện, xã. Tỉnh Lào Cai đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong việc thực hiện sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh, góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn tỉnh. Ngay từ đầu năm trong khi chưa có kết quả lựa chọn nhà thầu để thực hiện sàng lọc sơ sinh cho đối tượng miễn phí, Chi cục Dân số-KHHGĐ đã có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn trung tâm y tế các huyện, thị xã, thành phố đẩy mạnh truyền thông, tư vấn, vận động người dân thực hiện sàng lọc trước sinh, sàng lọc sơ sinh xã hội hóa; tham mưu cho Sở Y tế chỉ đạo các đơn vị y tế trên địa bàn tỉnh và bệnh viện tư nhân về việc đôn đốc thực hiện Chương trình mở rộng tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh đến năm 2030 theo qui định tại Quyết định 1999/QĐ-TTg ngày 07/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ, trong đó đôn đốc các đơn vị y tế trên địa bàn tỉnh chủ động đầu tư, bổ sung cơ sở vật chất, trang thiết bị, nguồn nhân lực đảm bảo đủ điều kiện thực hiện sàng lọc trước sinh đủ 04 bệnh, tật bẩm sinh, sàng lọc sơ sinh đủ 05 bệnh, tật bẩm sinh thuộc gói dịch vụ cơ bản theo qui định; hàng tháng, trên cơ sở tổng hợp, theo dõi, phân tích, đánh giá báo cáo kết quả thực hiện chỉ tiêu kế hoạch được giao về sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh của các huyện, thị xã, thành phố, để hướng dẫn, đôn đốc chỉ đạo các đơn vị thực hiện đảm bảo tiến độ và hoàn thành chỉ tiêu được giao của toàn tỉnh trong năm. Trung tâm y tế các huyện, thị xã, thành phố đã tích cực tham mưu cho UBND cùng cấp chỉ đạo, triển khai thực hiện chương trình trên địa bàn; phối hợp chặt chẽ với bệnh viện đa khoa huyện đào tạo nhân lực thực hiện kỹ thuật lấy mẫu máu gót chân sàng lọc sơ sinh cho tuyến xã, đảm bảo thường xuyên có viên chức thực hiện cung cấp dịch vụ, tại trạm y tế xã, tại thôn bản cho các trường hợp trẻ ở vùng sâu, vùng xa không có điều kiện đến sinh tại cơ sở y tế được lấy mẫu tại nhà để sàng lọc sơ sinh. Hiện nay toàn tỉnh có 12 đơn vị  thực hiện cung cấp dịch vụ sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh gồm Bệnh viện đa khoa tỉnh và Bệnh viện Sản Nhi tỉnh; tuyến huyện 09 bệnh viện đa khoa công lập và 01 bệnh viện đa khoa tư nhân Hưng Thịnh. Tuyến xã có 64/152 trạm y tế xã thực hiện lấy mẫu sàng lọc sơ sinh. Kết quả năm 2023, toàn tỉnh đã thực hiện đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch giao, trong đó tỷ lệ bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh là 6.065/4.530 người đạt 133,89% KH, số trẻ được sàng lọc sơ sinh 7.820/6.190 người đạt 126,32% KH. Đánh giá theo địa bàn huyện thực hiện sàng lọc trước sinh cao nhất là huyện Bảo Thắng đạt 192,5% kế hoạch năm; sàng lọc sơ sinh cao nhất là huyện Văn Bàn đạt 189,25% kế hoạch năm.       

Hy vọng dưới sự chỉ đạo sát sao của Sở Y tế, sự quan tâm, lãnh đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền địa phương, việc triển khai thực hiện chương trình sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh của tỉnh Lào Cai sẽ ngày một phát triển để nâng cao chất lượng dân số và đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày càng cao của người dân trên địa bàn tỉnh./.